10 Qershor 1999 – Fundi i bombardimeve të NATO-s dhe fillimi i epokës së lirisë për Kosovën
Nga Redaksia | KAQPATA
Më 10 qershor 1999, pas 78 ditësh bombardimesh të pandërprera, NATO zyrtarisht ndali fushatën ushtarake kundër Federatës Jugosllave, duke shënuar kthesën historike për Kosovën dhe përfundimin e një epoke të dhunës, spastrimit etnik dhe pushtimit ushtarak.
Ky vendim i aleancës së Atlantikut të Veriut shënoi gjithashtu hyrjen e forcave paqeruajtëse në Kosovë (KFOR) dhe tërheqjen e trupave dhe administratës serbe nga territori i saj, duke hapur rrugën për ndërhyrjen civile të Kombeve të Bashkuara dhe për ndërtimin institucional të vetëqeverisjes kosovare.
Konteksti historik: rrënja e krizës dhe fillimi i fushatës ajrore
Kriza në Kosovë u thellua ndjeshëm pas vitit 1996, me përshkallëzimin e rezistencës së armatosur të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës (UÇK) dhe represionit brutal të forcave ushtarake e paramilitare serbe. Viti 1998 shënoi kulmin e sulmeve të drejtuara ndaj fshatrave shqiptare, djegieve masive, vrasjeve civile dhe shpërnguljeve të dhunshme.
Në janar 1999, masakra e Reçakut u bë pika që tronditi opinionin ndërkombëtar. U vra rreth 45 civilë shqiptarë, dhe pamjet e trupave të masakruar u bënë provë e qartë e krimeve të luftës. Kjo ngjarje e shtyu bashkësinë ndërkombëtare të ftonte palët në Konferencën e Rambujesë, ku pala serbe refuzoi ofertën për nëndërhyrje paqeruajtëse.
Më 24 mars 1999, NATO nisi fushatën ajrore Allied Force, pa miratim të Këshillit të Sigurimit të OKB-së, por me justifikim të bazuar në mbrojtjen humanitare dhe ndalimin e spastrimit etnik.
78 ditë bombardimesh: rrëzimi i makinerisë ushtarake dhe morale të Serbisë
Fushata ajrore zgjati 78 ditë, duke goditur bazat ushtarake serbe, infrastrukturën ushtarake, komunikimin logjistik dhe komandat strategjike të regjimit të Sllobodan Millosheviqit.
Ndërkohë, Serbia intensifikoi operacionet e saj tokësore në Kosovë, duke kryer spastrim etnik të përmasave dramatike: mbi 850 mijë shqiptarë u dëbuan jashtë territorit, mijëra u vranë dhe dhjetëra mijë objekte u shkatërruan.
Pamjet e kolonave të refugjatëve dhe tmerret e dhunës në kampet e Kukësit, Tetovës dhe Shkupit tronditën opinionin botërë dhe forcuan legjitimitetin moral të fushatës së NATO-s.
10 Qershor 1999: nënshkrimi i Marrëveshjes në Kumanovë
Më 9 qershor 1999 u nënshkrua Marrëveshja Tekniko-Ushtarake në Kumanovë, midis komandës së forcave të NATO-s dhe delegacionit ushtarak të Federatës Jugosllave.
Marrëveshja parashikonte:
- Tërheqjen e plotë të forcave serbe nga Kosova brenda 11 ditëve.
- Vendosjen e trupave të NATO-s (KFOR) si forca paqeruajtëse në të gjithë territorin.
- Ndërprerjen e fushatës ajrore të NATO-s, e cila u shpall zyrtarisht më 10 qershor.
Të njëjtën ditë, Këshilli i Sigurimit i Kombeve të Bashkuara miratoi Rezolutën 1244, e cila autorizonte vendosjen e administratës së përkohshme të OKB-së në Kosovë (UNMIK), si dhe praninë e forcave të NATO-s (KFOR).
Fillimi i epokës së re: liria dhe rindërtimi
Pas mëse një dekade nën represion të dhunshëm, Kosova hyri në një fazë të re të historisë së saj. Hyrja e KFOR-it dhe UNMIK-ut sinjalizuan:
- Kthimin e refugjatëve nga kampet e Maqedonisë, Shqipërës e Malit të Zi.
- Ndërprerjen e kontrolleve serbe dhe krijimin e strukturave të përkohshme të vetëqeverisjes.
- Fillimin e procesit të rindërtimit institucional, ekonomik dhe social, si dhe mbrojtjen e të drejtave të njeriut në terren.
Trashëgimia e 10 Qershorit
10 Qershori nuk është vetëm fundi i bombardimeve. Është fillimi i lirisë për Kosovën. Një datë që ndan epokat: nga vuajtja në ndërtime, nga shtypja në vetëvendosje. Ky akt shënon gjithashtu intervenimin më të rëndësishëm humanitar të shekullit XX, i cili për herë të parë tregoi se krimet ndaj popullatave nuk do të mbeteshin më pa ndëshkim, edhe në mungesë të konsensusit në OKB.
Për shqiptarët e Kosovës, 10 Qershori është dita kur liria filloi të merrte formë. Është data ku mbaroi lufta, por filloi ndërtesa. Një datë e skalitur në kujtesën kolektive si dritë fundi pas dekadash errësirë.
KAQPATA
